Tekst en foto’s: Loek van der Klugt

Wel eens Planaria gehad? Nou, ik wel!

Hoe ik er aan kwam? Waarschijnlijk zoals je ook aan Hydra’s komt, dus binnengehaald met geschept en vers gevoerd slootvoer. Dat zal wel, maar toch wel merkwaardig dat ik die ellendige witte platwormpjes alleen in een 80cm-aquarium met Vuurneons (Hemigrammus erythrozonus) en Vuurgarnalen (Neocaridina heteropoda) had en niet in mijn paludarium waarin ik toch ook dat slootvoer aan de vissen verstrekte. De enige verklaring die ik daarvoor heb is dat mijn Brochis splendens in dat paludarium wellicht die platwormen aten. Sommige soorten Corydoras schijnen die beestjes namelijk wel te lusten, dus waarom Brochis niet. Op een internetforum werd bijvoorbeeld Corydoras habrosus als effectieve planariaverdelger genoemd. Vanouds bekende planaria-eter is de Blauwe spat (Trichopodus trichopterus), maar dat moet dan wel een jong exemplaar zijn die bovendien bijna doodgaat van de honger … Jammer genoeg bedacht ik dat van die Brochissen pas toen ik al van de Planaria af was. Anders had ik bij wijze van proef zeker een aantal in dat 80cm-bakje overgezet. Hoe dan ook, hier is de oplossing voor wat een nauwelijks op te heffen plaag leek!

Planaria?

Zoals al gezegd, gaat het om platwormen. Op de voorruit zie je ze als witte, platte wormpjes die zich met verbazende snelheid verplaatsen. Dat verplaatsen doen ze met trilhaartjes aan de buikzijde waarbij ze net als landslakken een slijmachtig spul (‘mucus’) uitscheiden. Ze zijn tamelijk doorzichtig. De ‘ogen’, eigenlijk oogvlekken, die je in het wit afgebeelde dier ziet, schemeren alleen maar door; ze zitten aan de andere kant! Opmerkelijk vond ik dat ze aan de rugzijde bruin waren. Het zou dan om Girardia tigria kunnen gaan. Er zijn ook zwarte soorten (Planaria maculata en Girardia dorotocephala).

Kenmerkend is de driehoekige kop. De grootste exemplaren waren bij mij ruim een cm lang. Als maximale lengte vond ik 15mm vermeld, maar ook 20mm werd genoemd. Net als hydra’s hebben platwormen een opmerkelijk regeneratievermogen: snijd er één overlangs of overdwars in stukjes en je krijgt er evenveel exemplaren voor terug! Er zijn meerdere geslachten in de familie Planariidae. In totaal is een 200-tal soorten bekend. Ze komen voor in zowel zoet- als zoutwater en zelfs in vochtige omstandigheden op het land.

Planaria zijn tweeslachtig. Ze vermenigvuldigen zich door middel van eieren. Die kunnen barre omstandigheden qua hitte, kou en droogte overleven. Ook de wormen zelf zijn taaie rakkers, ze kunnen tijden zonder voer!

De platwormpjes leven voornamelijk in de bodem. Na het voeren van dierlijk spul komen ze massaal tevoorschijn. Daarbij blijken ze in staat levende watervlooien te vangen! Ze nemen ze als het ware in een wurggreep. Net als hydra’s dat doen, vormen ze dan een klompje.

Helemaal een feestmaal vonden ze kennelijk diepvries Artemia die op de bodem terechtkwam. De garnalen zijn daar ook dol op!

Toch maar eens op internet gekeken. Daar vond ik enthousiaste verhalen over ‘No-Planaria’, een product van Biomax dat een reeks producten voor de verzorging van garnalen voert. In 72 uur gegarandeerd geen planaria meer! Je kunt het spul bij webshops bestellen, maar op de prijs van € 13,50 komt er dan nog € 5,50 aan verzendkosten bij. Op www.chrisgarnalen.nl vond ik dat dat bedrijf in Den Haag is gevestigd. Daar kon ik het ’s avonds afhalen. Eigenaar Chris liet me zijn heiligdom zien en gaf me uitgebreid college over hoe te handelen. Nou, dat is de eenvoud zelve! Het gaat om een poeder (50 gram per zakje) waarvan je de eerste dag één afgestreken maatschepje per 100 liter water toevoegt, de tweede dag een half en de derde dag een kwart maatschepje. De vierde dag de helft van het water verversen en daarbij de bodem afzuigen. Alle planaria exit!

De eerste 24 uur na de eerste dosering waren de planaria monter als daarvoor. Na 48 uur was er nog maar een klein aantal slome duikelaars, vooral kleintjes. Na 72 uur zag ik alleen nog maar wat samengetrokken klompjes op de voorruit. Daarna niets meer. Geweldig spul! Ik heb het poeder eerst in een liter water opgeroerd. De bak werd er echter wel een paar uurtjes mistig van. No-Planaria is niet schadelijk voor vissen en ook garnalen kunnen er tegen. Sierslakken die je niet kwijt wilt kun je volgens Chris echter beter verwijderen. Ook als je ze niet per se zou willen houden, kun je ze trouwens beter verwijderen. Veel dode slakken in je bak zullen de water kwaliteit niet ten goede komen … Ik heb niets verloren, de vissen en garnalen bleven vrolijk doorzwemmen en eten.

Oh ja, ook hydra’s kun je met No-Planaria uitroeien. Ook vond ik een verhaal van iemand die er succesvol zijn zakslakjes (kleine slakjes met een doorzichtig huisje) mee bestreed. Volgens Chris zijn planaria in staat levende, volwassen Appelslakken op te peuzelen. Dat doen ze door via het dan niet meer helemaal afsluitende operculum (dekseltje) het slakkenhuis binnen te dringen. Ook al een reden om de planaria subiet te lijf te gaan! Op internet vind je ook de aanbeveling ‘Flubenol’ te gebruiken. Dat is eigenlijk een ontwormingsmiddel voor honden en katten. Toen ik las hoe je daarmee moet omgaan, dacht ik “Dan maar liever planaria!”.

Echt, ‘No-Planaria’ is het helemaal!